Um þjónustu löggæslu- og sýslumannsembætta

Aðsend grein: Jón Bjarnason
Nefnd á vegum dómsmálaráðherra hefur nýlega skilað tillögum að breyttri skipan lögreglumála í landinu. Eðlilegt er að huga að skipan sýslumannsembætta og lögreglumála í landinu, ekki síst með tilliti til breyttra samgangna og búsetumynsturs. Nefndin leggur upp með mörg fögur markmið eins og að efla almenna löggæslu og hraða rannsóknum sakamála. Til að ná þeim markmiðum telur nefndin nauðsynlegt að fækka löggæsluumdæmum og skera verkefni af sýslumönnum.

Sýslumenn eru umboðsaðilar ríkisins í héraði

Lögæslan og starfsemi sýslumanna er einn mikilvægasti þáttur í almannaþjónustu landsmanna og þessi embætti eru þjónustustofnanir og umboðsaðilar ríkisins í héraði auk þess að fara með lögreglustjórn. Nærþjónusta þessi skiptir því íbúana miklu máli og hefur áhrif á samkeppnisstöðu byggðanna.

Þá ber og til að líta að opinber störf, sýslumannsembætta og lögreglu skipta hin minni samfélög gríðarlega miklu varðandi fjölbreytni atvinnulífs. Dómsmálaráðherra hefur boðað að flutt verði 12-15 sérgreind störf og verkefni til Blönduós og byggð upp við sýslumannsembættið á staðnum. Því fagna ég og tel að þarna hafi verið tekið myndarlega á sem vonað er að framhald verði á við önnur sýslumannsembætti. Vafalaust má flytja stærri hluta af eftirlitsstofnunum til sýslumannsembættanna en sá iðnaður þenst út og vex eins og gorkúlur á haug á suðvesturhorninu. Nauðsynlegt er að fá strax fram hugmyndir og áætlanir stjórnvalda um frekari flutning verkefna til sýslumannsembættanna út um land.

Hlutverk lögreglunnar er víðtækara en elta þjófa og ökuníðinga

Stafsemi lögreglumanna tengist ekki einungis löggæslumálum, elta uppi þjófa og þá sem brjóta umferðarlögin, sem mér finnst tillögurnar taka um of mið af. Lögreglustjórar fara með yfirstjórn leitar- og björgunarstarfa á landi. Þjónusta lögreglunnar, að minnsta kosti út um land, er ekki síður tengd fræðslu og forvarnarstarfi, fjölþættri aðstoð og leiðsögn við hinn almenna borgara, aðstoð í erfiðri færð, við slys eða önnur neyðartilvik, sjúkraflutninga og björgunarstörf og svo ótal margt annað. Þar skiptir nálægð þjónustunnar ekki síst máli og er afar mikilvæg fyrir strjálbyggð, fámenn, landstór eða samgöngulega eingraðar byggðir sem gætu þá orðið án ef hennar nyti ekki við. Það er einkum við þessi landstóru dreifbýlu sveitarfélög sem ríkið ber sérstakar skyldur í forsjá löggæslumála. Og það er nú einmitt þegar aðstæður eru erfiðastar sem þörfin er mest.

Hvers eiga Búðardalur, Patreksfjörður eða Hólmavík að gjalda?

Nefndin gerir tillögur um að lögreglan í Búðardal fari undir Borgarnes. Sömuleiðis að lögreglan á Hólmavík fari þangað. Einnig er gert ráð fyrir að löggæsla í Reykhólahreppi fari undir Borgarnes. Þá er gert ráð fyrir að lögreglan á Patreksfirði fari undir sýslumanninn á Ísafirði. Ansi verða nú sýslumennirnir strípaðir á þessum stöðum þegar lögreglan hefur verið tekin frá þeim. Hætt er þá við að embættin sjálf og umsýsla þeirra fari fljótlega sömuleið. Með sýslumenn á staðnum er þó lang nærtækast að þeir verði áfram lögreglustjórar en hafi samvinnu sín á milli og við nágrannaembættin. Patreksfjörður og Ísafjörður eru í innbyrðis vegasambandi aðeins örfáa mánuði á ári. Umdæmi Hólmavíkurlögreglu spannar nokkur hundruð kílametra og vegirnir lokast oft vegna veðra. Er ekki séð að öryggi íbúanna aukist við að færa lögreglustjórn Strandamanna suður í Borgarnes, en um 200 km eru frá Borgarnesi til Hólmavíkur og hátt á fjórða hundrað km norður í Árneshrepp. Varðandi Búðardal væri athugandi að sameina Reykhóla og Búðardal og setja þar a.m.k. tvo lögreglumenn undir stjórn sýslumannsins í Búðardal.

Þjónustan verði ákveðin í samráði við íbúana

Framkvæmdanefndin mun hefur reynt að samþætta sjónarmið með sýslumannafélaginu og Landssambandi lögreglu manna sem er gott. Minna virðist hafa farið fyrir samráði við íbúanna í viðkomandi héruðum. Sveitarstjórnir eru nú boðaðar á kynningarfundi um málið eins og allt sé ákveðið. Í stað þess að ræða málin heima í héruðunum fyrst eru Vestfirðingar allir boðaðir á Ísafjörð og Húnvetningar og Skagfirðingar boðaðir til Akureyrar. Þetta getur ekki talist skynsamleg leið til samráðs við íbúanna á þessum stóru landssvæðum. Ljóst er að þessar tillögur verður að skoða miklu nánar.

Tekið er undir áherslu nefndarinnar að málið verði í raun unnið þannig: „Síðast en ekki síst er mikilvægt að breið samstaða skapist um þær tillögur að breytingum sem hrint verður í framkvæmd.“

Jón Bjarnason, þingmaður Vinstrihreyfingarinnar græns framboðs.