Íslandsmótið í hrútadómum sunnudaginn 18. ágúst

Mikið hefur verið um að vera á Sauðfjársetrinu við Steingrímsfjörð á Ströndum í sumar, margvíslegar uppákomur og viðburðir. Framundan er svo stærsta samkoma ársins, Íslandsmeistaramótið í hrútadómum eða hrútaþukli, eins og gárungarnir á Ströndum segja. Það verður haldið sunnudaginn 18. ágúst og hefst kl. 14:00 á Sauðfjársetrinu. Jafnan er þar fjölmenni, gleðskapur og góð þátttaka í keppninni, bæði í flokki þaulreyndra hrútadómara og líka í flokki óvanra hrútaþuklara. Þessi íþróttagrein hefur smám saman náð almennri hylli landans, eftir að hún var fundin upp á Ströndum og Sauðfjársetrið hóf að halda slík mót árið 2003.  

Hrútadómarnir sjálfir fara þannig fram að ráðunautur fer fyrir dómnefnd sem metur fjóra íturvaxna og dálítið misjafna hrúta með nútíma tækjum og tólum. Nýjustu tækni og vísindum er þannig beitt til að raða þeim í gæðaröð fyrirfram. Síðan reyna keppendur sig við meta sömu hrúta með hendurnar og hyggjuvitið að vopni og reyna að komast að sömu niðurstöðu og dómararnir. Þeir vönu gefa hrútunum stig fyrir ýmsa eiginleika, hryggurinn skiptir náttúrulega miklu máli og lærin sem eru tvö á hverjum hrút, þótt þeir séu með fjóra fætur. Bændur gjörþekkja það stigakerfi sem notað er við þetta mat.

Þeir sem óvanir eru eða jafnvel hræddir við hrútana, láta hins vegar duga að raða hrútunum í sæti frá eitt til fjögur og færa síðan rök fyrir máli sínu á keppnisblað sem skilað er inn til dómnefndar. Röksemdirnar mega vera hvernig sem er, bæði til gamans eða í fúlustu alvöru. Oft sér maður að hegðun, atferli og framkoma hrútanna á keppnisstað hefur mest áhrif á keppendur í þessum flokki. Sumir líta líka til fjögurra íhaldsmanna sem heldur hver í sinn hrút og láta útlit þeirra og eiginleika hafa áhrif á matið. Veglegir vinningar eru í boði fyrir sigurvegara í báðum flokkum.

Á síðasta ári sigraði Ragnar Bragason á Heydalsá á Ströndum í keppninni í vana flokknum og í öðru sæti varð Elvar Stefánsson í Bolungarvík. Þriðji varð Guðmundur Gunnarsson á Kjarlaksvöllum í Dölum. Sigurvegarinn í flokki vanra fær verðlaunagripinn Horft til himins til varðveislu í eitt ár, en hann er tileinkaður Brynjólfi Sæmundssyni sem var ráðunautur á Ströndum í um 40 ár.  

Það merkilega er að sumir hafa betri tök á þuklinu en aðrir. Þannig hefur Kristján Albertsson á Melum í Árneshreppi oftast unnið keppnina, alls fjórum sinnum 2006, 2007, 2012 og 2013. Björn Torfason á Melum í Árneshreppi hefur einnig sigrað tvisvar og Guðbrandur Sverrisson á Bassastöðum í Kaldrananeshreppi. Einu sinni hefur kona sigrað í hrútaþuklinu, Hadda Borg Björnsdóttir á Þorpum í Standabyggð. Stundum hefur Íslandsmeistarinn líka verið búsettur utan Stranda, en það líkar Strandamönnum ekki eins vel. Þá keppast heimamenn um vinna titilinn og verðlaunagripinn til baka og halda honum á svæðinu. Í hópi þeirra sem hafa unnið tvisvar er Björn Þormóður Björnsson á Ytra-Hóli í Austur-Húnavatnssýslum. Hann hefur góð tök á þuklinu og er erfiður við að eiga fyrir Strandamenn.

Á hrútadómunum verður Sauðfjársetrið einnig með sitt árlega líflambahappadrætti, en þá eru hágæða líflömb frá úrvals bændum á Ströndum í vinninga. Hægt er að taka þátt og kaupa miða í gegnum skilaboð á Facebook-síðu Sauðfjársetursins eða hjá Ester í síma 693-3474, ef menn komast ekki á svæðið. Að venju verður kjötsúpa á boðstólum og kaffihlaðborð allan liðlangan daginn.